حذف جاده ابریشم از ایران

طالبان به جاده ابریشم می پیوندد

طالبان به راه ابریشم می پیوندد و اففغانستان رقیب ایران در این راه شد.

چین در نشستی با کشور افغانستان قراردادی را به امضا رساندند که از نظر اتاق بازرگانی ایران می تواند منجر به حذف شدن و از دست رفتن اهمیت و موقعیت بندر چابهاراز راه ابریشم و جایگزینی بندر گوادر پاکستان و مسیر ترانس‌افغان تلقی باشد.

هاشم اورعی، کارشناس ارشد انرژی و استاد اقتصاد دانشگاه شریف در این زمینه می‌گوید که ما در حال حاضر دچار ناترازی در تمام بخش‌های انرژی شده‌ایم و امکان مساعد صادرات گاز و برق را نداریم و چین، پاکستان و سایر شرکای تجاری منطقه به‌خوبی به این موضوع واقف هستند.

در نشست موسوم به نشست همسایگان افغانستان، فروردین ماه 1401، طالبان بعد از کسب قدرت در افغانستان ابزار علاقه به پیوستن به راه ابریشم را مطرح کردند و توانستند نظر چینی ها را جلب کنند.

 ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان گفته بود که کمک‌های چین پایه توسعه افغانستان را تشکیل می‌دهد و طرح یک کمربند یک جاده ابریشم می‌تواند دروازه ورود افغانستان به بازارهای بین‌المللی باشد. پاکستان به دنبال اتصال افغانستان به کمربند اقتصادی چین-پاکستان است. پیوستن افغانستان به کمربند اقتصادی جاده ‌ابریشم از مسیر کریدور اقتصادی چین-پاکستان به‌معنای تقویت مسیرهای ترانزیتی پاکستان به‌ویژه بندر گوادر و کریدور ترانس‌افغان است که پاکستان را به آسیای مرکزی متصل می‌کند. مسیری سخت و صعب‌العبور با کمترین امکانات زیرساختی که نه پاکستان، نه ازبکستان و نه افغانستان فقیر امکان مالی توسعه آن را نداشته‌اند اما در کمال حیرت چین آن گزینه را به مسیرهای ترانزیتی ایران ترجیح داد !!!

هرچند در اسفند ماه سال گذشته، هند با وجود کلیه اختلافات خود با پاکستان، حاضر شد به جای استفاده از مسیر ترانزیت چابهار اختلافات دیرینه و رقابت های منطقه ای سخت خود را کنار بگذارند و محموله 2 هزار تنی گندم خود را از مسیر ترانزیتی «گذرگاه عطاری» به «مرز واگه» پاکستان انتقال دهد

حال که از حذف جاده ترانزیتی ایران و راه ابریشم بگذریم، نگرانی دیگری پیش رو هست و آن این است که چین به دلیل مشکلات ناشی از تحریم‌های اقتصادی از ایران رویگردان شده است، خبر می‌رسد که این کشور برای استخراج نفت وارد قرارداد با طالبان افغانستان شده است.

طالبان از اولین و بزرگترین قرارداد خود بعد از به قدرت رسیدنش، پرده برداشت و شهاب الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن نفت طالبان اعلام کرد که این قرارداد به مدت 25 سال در حوزه نفتی در سه ولایت شمالی افغانستان سرپل، جوزجان و فاریاب به مساحت 4500 کیلئومتر مربع و روزانه به میزان اولیه بالغ بر 200 تن در روز و  20 هزار تن، نفت آمودریا استخراج خواهد شد.

هاشم اورعی، کارشناس ارشد انرژی می‌گوید که ایران درحال‌حاضر سهم اندکی در بازار نفت چین دارد و با تعیین سقف قیمت برای نفت روسیه، فروش نفت دشوارتر می‌شود و روسیه پس از جنگ با اوکراین، جای ایران را در بسیاری از بازارهای رقیب تنگ کرده است. این تحلیلگر تأکید می‌کند که مصرف انرژی در ایران مدام افزایش دارد اما تولید تقریبا ثابت مانده است. برای مثال در روز ۱۲ دی‌ماه ۸۴۵ میلیون مترمکعب گاز در ایران مصرف شده این در حالی است که ایران در بهترین حالت حدود ۸۴۰ تا ۸۵۰ میلیون مترمکعب تولید گاز دارد و غم‌انگیز اینجاست که ۷۴ درصد کل تولید گاز در بخش خانگی مصرف شده و دست صنایع و بخش‌های مولد اقتصاد از گاز کوتاه مانده است.

او ادامه می‌دهد که این میزان مصرف گاز خانگی در ایران معادل مصرف ۲۵۰ میلیون نفر در اروپاست و برنامه‌ریزی برای سبد انرژی در ایران آن‌قدر پراشکال بوده است که فشارها روی بخش مصرف گاز سرریز شده و از توسعه سایر بخش‌های تولید انرژی عقب مانده‌ایم.

در این میان آنچه ما را نگران میکند این است که تحریم های مختلف ایران می تواند منجر به چه فجایعی برای قراردادهای کشورهای همسایه را در پی خواهد داشت.